Αθήνα, 01 Ιουλίου 2025
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Ζούμε σε μια εποχή μεγάλων προκλήσεων. Ένα άτομο που θαυμάζω έγραψε κάποτε στο έργο του «The world in conflict» ότι η βία είναι παντού στη ζωή μας. Και πράγματι, αυτό ισχύει. Το πρόβλημα είναι ότι η κατάσταση επιδεινώνεται συνεχώς, διότι καμία πρόκληση δεν περιορίζεται σε ένα συγκεκριμένο τομέα ή σε συγκεκριμένη χώρα. Παρατηρούμε τι συμβαίνει με την επιθετικότητα. Η επιθετικότητα δεν είναι περιφερειακό ζήτημα. Η επιθετικότητα επηρεάζει ολόκληρο τον πλανήτη. Ό,τι συμβαίνει στη Συρία, τη Λιβύη ή την Ουκρανία έχει άμεσο και αυτόματο αντίκτυπο. Το ίδιο συμβαίνει, για παράδειγμα, με την κλιματική κρίση, τα ζητήματα επισιτιστικής ασφάλειας, και πλέον με την τεχνητή νοημοσύνη. Τα πάντα προκαλούν αλυσιδωτές αντιδράσεις.
Σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο, νομίζω ότι το κύριο πρόβλημα είναι ότι έχουμε χάσει μέρος της διαβουλευτικής μας ικανότητας. Δεν είμαστε αρκετά διαβουλευτικοί. Δεν μπορούμε απλά να καθόμαστε γύρω από ένα τραπέζι και να συζητούμε με ορθολογικούς όρους, προκειμένου να επιτύχουμε συναίνεση. Η μεταπολεμική ιδέα ότι μπορούμε να επιτύχουμε συναίνεση έχει αποδυναμωθεί.
Όποιος έχει συμμετάσχει στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, καταλαβαίνει τι εννοώ, διότι δεν μπορούμε να επιτύχουμε ποτέ ομοφωνία. Ας αναλογιστούμε, όμως, ποια ήταν η κατάσταση πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ιδέα των νικητών και των ηττημένων να κάθονται γύρω από ένα τραπέζι και να αποφασίζουν για το μέλλον της Ευρώπης και στη συνέχεια να αποφασίζουν τη δημιουργία μιας Κοινότητας και αργότερα Ένωσης, είναι κάτι το εκπληκτικό. Έγινε υπό πολύ αντίξοες συνθήκες, και δεν συμβαίνει σήμερα.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Εννοείτε ότι η ΕΕ άξιζε πραγματικά το Νόμπελ Ειρήνης, σε αντίθεση με τον Donald Trump, ο οποίος ενδεχομένως να μην το αξίζει στο μέλλον;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η αλήθεια είναι ότι αυτή τη στιγμή η πολυμέρεια χάνει έδαφος, ενώ η μονομέρεια κερδίζει. Αυτό δεν είναι προς όφελος της ανθρωπότητας. Αυτή είναι η θέση μου. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής για το γεγονός ότι η Annalena Baerbock αναλαμβάνει τη θέση της Προέδρου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Γιατί; Διότι πρέπει να επανενεργοποιήσουμε, να επαναπροσδιορίσουμε τις βασικές αρχές της πολυμέρειας. Διότι, αν δεν υπάρχει ένα ισχυρό σύστημα διεθνούς αρχιτεκτονικής ασφάλειας, ένα σύστημα διεθνούς δικαίου που να εφαρμόζεται παγκοσμίως και με ενιαίο τρόπο, δεν μπορούμε να επαναφέρουμε μια πολιτική βασισμένη σε κανόνες. Θεωρώ ότι μας λείπουν το όραμα και η στρατηγική. Παρατηρούμε τεράστια επιβολή και προβολή ισχύος σε αντίθεση με την επικράτηση των αρχών. Είναι κάτι που πρέπει να αναθεωρήσουμε. Πιστεύω ότι η Annalena είναι το καταλληλότερο άτομο για να το κάνει. Δεν τη ζηλεύω. Θεωρούσα ότι, ενδεχομένως, το να είναι κανείς Υπουργός Εξωτερικών υπό αυτές τις συνθήκες είναι η χειρότερη δουλειά του κόσμου, αλλά αυτή που αναλαμβάνει η Annalena είναι ακόμα χειρότερη.
Θεωρώ ότι πρέπει να υιοθετήσουμε μια διαβουλευτική και πολυμερή προσέγγιση. Είμαι υπέρ της Ευρώπης, όπως και η Annalena. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής πιστεύω ότι αυτή είναι η στιγμή για την Ευρώπη να πάρει θέση, να δηλώσουμε παρόντες, να δείξουμε ότι είμαστε αξιόπιστοι συνομιλητές, ότι μπορούμε να μιλήσουμε με όλους, ότι έχουμε έναν ισχυρό πολιτισμό. Παρά τις διαφορές μας, μπορούμε να καταστούμε ένας ισχυρός πυλώνας.
Μιας κι αναφερθήκατε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Παρά τις διαφορές, πιστεύω ότι δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τη διατλαντική σχέση. Είναι απολύτως απαραίτητη για την ισορροπία του κόσμου. Είναι απολύτως απαραίτητη για τη διεθνή αρχιτεκτονική ασφαλείας. Εδραιώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ‘50. Η διατλαντική συνεργασία υπήρξε θεμέλιο της παγκόσμιας ειρήνης και ευημερίας, Θα εργαστούμε προς αυτή την κατεύθυνση και πιστεύω ότι πρέπει να πορευτούμε μαζί. Πρέπει να εργαστούμε με πολυμερή και ισορροπημένο τρόπο.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Ένα από τα θέματα στα οποία αναφέρθηκε ο Mario Draghi ήταν η σημασία του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας στην Ευρώπη. Λειτουργεί ενωτικά για τους πολίτες. Ωστόσο, επιφέρει κόστος. Και τώρα, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, όλοι μας δεσμευτήκαμε – εκτός από την Ισπανία – να διαθέσουμε το 3,5% του ΑΕΠ, και ένα επιπλέον 1,5% ως είδος εφεδρείας.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Είναι όντως ένα πρόβλημα. Αλλά, τελικά, πρόκειται για ένα πρόβλημα της δημοκρατίας. Και πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τις ανάγκες μας. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής και ευθύς, νομίζω ότι μερικές φορές βλέπουμε τα πράγματα πολύ ναρκισσιστικά. Θεωρούμε ότι είμαστε πολύ καλοί και μπορούμε να τα λύσουμε όλα. Δεν είναι όμως έτσι. Μακάρι να είχαμε ανεξάντλητους πόρους για να καλύψουμε τόσο την άμυνα, όσο και την κοινωνική πρόνοια και άλλες κοινωνικές ανάγκες. Αλλά η αλήθεια είναι ότι οι πόροι είναι περιορισμένοι και πρέπει να γίνει ένας επαναπροσδιορισμός. Ως προς αυτό, η ευρωπαϊκή οπτική είναι ότι πρέπει να έχουμε ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος. Πρόκειται για βασική αντίληψη της ευρωπαϊκής κουλτούρας. Δεν θεωρώ ότι αυτό θα αλλάξει στο μέλλον. Θα μπορούσαμε να κάνουμε κάποιες αναπροσαρμογές ή αναθεωρήσεις, αλλά δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να απόσχουμε από αυτή. Αυτό είναι που πρέπει να επιτύχουμε.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Είναι αυτό που είχε πει ο Juncker. Όλοι ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε, αλλά αν το κάνουμε δεν θα εκλεγούμε.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Ακριβώς. Είναι αυτό που αποκαλώ το δημοκρατικό τίμημα. Όταν λέω κάτι, αντιλαμβάνομαι αμέσως ότι αυτό θα έχει πολύ υψηλό κόστος, αλλά είναι το σωστό. Το πρόβλημα ενός πολιτικού είναι να λέει το σωστό, χωρίς να χάνει τη δημοκρατική νομιμοποίηση που απολαμβάνει. Η στάθμιση δεν είναι εύκολη. Η αλήθεια είναι ότι πρέπει να είμαστε πολύ ανοιχτοί και ειλικρινείς. Είναι κάτι που λείπει αυτήν την εποχή. Η ειλικρίνεια απέναντι στην κοινωνία είναι κάτι απολύτως απαραίτητο. Έχω την αίσθηση ότι υπάρχει έλλειψη νομιμοποίησης αυτή τη στιγμή. Πρόκειται για ένα πρόβλημα της δημοκρατικής διαδικασίας. Γιατί; Διότι, πρώτον, υπάρχει διαφορά μεταξύ υποσχέσεων και αποτελεσμάτων. Πρόκειται για θεμελιώδες ζήτημα όσον αφορά τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες. Έπειτα, οι άνθρωποι μπορεί να αμφισβητούν τα πράγματα, αλλά όχι πάντα με ορθολογικό τρόπο.
Αυτό που με ταλαιπωρεί καθημερινά εδώ στην Ελλάδα – και είμαι βέβαιος ότι ταλαιπωρεί όλους τους Υπουργούς – είναι η μάχη κατά της αναλήθειας. Γιατί αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι η παραπληροφόρηση καταλαμβάνει τόσο μεγάλο μέρος του δημόσιου διαλόγου που δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί. Και αν προσπαθείς να το κάνεις, τότε δέχεσαι επιθέσεις. Πρέπει να επιστρέψουμε στις θεμελιώδεις αρχές. Πρέπει να επανεξετάσουμε τις βασικές αρχές της δημοκρατίας.
Όσον αφορά τις διατλαντικές σχέσεις, νομίζω ότι πρέπει απλώς να εμμείνουμε σε αυτές. Νομίζω ότι είναι υψίστης σημασίας για το μέλλον του κόσμου, για την ειρήνη και την ευημερία, η Δύση να παραμείνει ενωμένη, γιατί αυτή είναι η ουσία του πολιτισμού μας. Αυτό πρέπει να γίνει σε ισότιμη βάση και με τρόπο ειλικρινή και ανοιχτό προς την κοινωνία. Γιατί, τελικά, οι κοινωνίες θα μας κρίνουν.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Η Ευρώπη είναι μια οικονομική δύναμη όσον αφορά το ΑΕΠ, τον πληθυσμό κ.λπ.. Είναι, επίσης, μια ρυθμιστική δύναμη. Μου φαίνεται ότι τώρα η ΕΕ σκέφτεται να παραιτηθεί από αυτόν τον χαρακτήρα της.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Νομίζω ότι τώρα βρισκόμαστε στην τρίτη φάση της Ευρώπης. Αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ξεκινήσαμε με την οικονομική Ευρώπη. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 μετακινηθήκαμε προς την πολιτική Ευρώπη και τώρα βρισκόμαστε στη γεωπολιτική Ευρώπη. Αυτό αλλάζει εντελώς το σκηνικό. Επιστρέφω στο πολύ σύντομο σχόλιό σας σχετικά με τις αμυντικές δυνατότητες που πρέπει να αναβαθμίσουμε. Το να είσαι γεωπολιτική δύναμη σημαίνει ότι πρέπει να έχεις μια συνολική εικόνα όλων των φαινομένων, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών φαινομένων. Δεν αισθάνομαι ότι η οικονομία είναι πλέον το δυνατό μας σημείο. Το δυνατό μας σημείο είναι ότι είμαστε μια συλλογική δύναμη που μπορεί να κινητοποιεί τους ανθρώπους. Ακριβώς λόγω του γεγονότος ότι η Ευρώπη βασίζεται στην ιστορία και έχει πολύ βαθιές ρίζες στον πολιτισμό, νομίζω ότι έχει μια δύναμη να κινητοποιεί, η οποία είναι παγκοσμίως άνευ προηγουμένου. Νομίζω ότι αυτή είναι η μεγάλη μας δύναμη. Αν δείτε αυτό που συμβαίνει σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα, είναι ότι όλοι συμφωνούμε ως προς τις αρχές. Το πρόβλημα είναι ότι διαφωνούμε στα εργαλεία που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε, στην εργαλειοθήκη που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε για να επιτύχουμε στην πράξη το τελικό αποτέλεσμα. Αλλά και μόνο το γεγονός ότι στην Ευρώπη έχουμε κοινές αξίες που μας οδηγούν, ουσιαστικά, στο τελικό σημείο ενός ευρωπαϊκού, γεωπολιτικού σκηνικού, αυτό είναι κάτι που το θεωρώ καταπληκτικό.
Ανησυχώ λίγο για τη νέα φάση, επειδή πιστεύω ότι αυτή η νέα φάση συνέβη πολύ γρήγορα και πολύ βίαια εξαιτίας της ρωσικής επιθετικότητας κατά της Ουκρανίας. Υπάρχουν όμως και κάποιες θετικές συνέπειες. Πρώτα απ’ όλα, τώρα έχουμε μια πολύ ισχυρότερη Ευρώπη. Χρειαζόμαστε κάποιες κοινές υποδομές και, πάνω απ’ όλα, πιστεύω ότι πλέον έχουμε τη νοοτροπία της μη υπερβολικής εξάρτησης. Θεωρώ ότι η νοοτροπία της μη υπερβολικής εξάρτησης είναι απολύτως απαραίτητη. Όταν ξεκίνησε η ρωσική επιθετικότητα σε βάρος της Ουκρανίας, η Ευρώπη ουσιαστικά βασιζόταν στο ρωσικό φυσικό αέριο, σχεδόν κατά 50%, και τώρα το ποσοστό είναι λιγότερο από 10%. Νομίζω ότι αυτό σημαίνει στρατηγική αυτονομία για την Ευρώπη, και γι’ αυτό μπορούμε να έχουμε πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στη διεθνή σκηνή, πράγμα για το οποίο είμαι πολύ υπερήφανος.
Πιστεύω στο ευρωπαϊκό όραμα. Πιστεύω στην Ευρώπη, διαθέτουμε τεράστιο κεφάλαιο. Έχουμε το κεφάλαιο της ιστορίας, του πολιτισμού, της προσήλωσης σε αρχές, σε πολιτικές που βασίζονται σε κανόνες, σε μία στέρεη διεθνή έννομη τάξη. Πιστεύω στη Δύση. Πιστεύω ότι πρέπει απλώς να μείνουμε ενωμένοι καθώς, όπως έλεγε ο Αριστοτέλης, «το όλον είναι πολύ μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών του». Πολλαπλασιάζουμε τη δύναμή μας, όταν είμαστε ενωμένοι. Παρά τις όποιες επιμέρους διαφωνίες, εξακολουθώ να πιστεύω ότι το ευρωπαϊκό όραμα είναι κάτι πολύ ελκυστικό. Συμφωνώ απόλυτα με αυτό που είπε η Annalena, ότι δεν πρέπει να φοβόμαστε το μέλλον. Πρέπει να έχουμε όραμα. Πρέπει να πείσουμε τις νεότερες γενιές. Πρέπει να επενδύσουμε στο μέλλον. Η μόνη μου ανησυχία τώρα είναι πώς θα αφήσουμε μια μεγαλύτερη παρακαταθήκη για το μέλλον. Αυτό είναι ένα θέμα που όλοι πρέπει να αντιμετωπίσουμε, είτε από την άποψη της οικολογίας, είτε από την άποψη της οικονομίας, είτε από την άποψη του ανθρώπινου κεφαλαίου. Αυτό που πραγματικά θέλω να κληροδοτήσω είναι μία σημαντική παρακαταθήκη για το μέλλον. Γι’ αυτό νομίζω ότι όλοι μας προσπαθούμε να στρέψουμε απλώς το βλέμμα μας προς το μέλλον. Το μέλλον είναι εκεί και θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε με πολύ πιο ανοιχτό τρόπο.
Είμαι πραγματικά ευγνώμων για τη συμβολή σας εδώ. Σας ευχαριστώ πολύ.






