Αθήνα, 14 Μάϊου 2025
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στο Συμβούλιο Υπουργών Πολιτισμού της ΕΕ, στις Βρυξέλλες, κατά τη διάρκεια της συζήτησης για το νέο στρατηγικό σχέδιο, για το μέλλον του πολιτισμού, που επεξεργάζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τίτλο «Πολιτιστική Πυξίδα», τόνισε:
«Η Ευρώπη χρειάζεται ένα νέο αφήγημα, που να στηρίζεται και στον Πολιτισμό, ως βασικό πυλώνα κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και αμυντικής ισχύος», υπογραμμίζοντας «την απόλυτη ανάγκη για την πολιτιστική στρατηγική οριζόντιας εφαρμογής και τη θεσμοθέτηση υποχρεωτικής εκτίμησης του πολιτιστικού αντικτύπου, για κάθε ευρωπαϊκή στρατηγική», καθώς «ο Πολιτισμός πρέπει να αποτελεί οριζόντια πολιτική, η οποία να διατρέχει τις άλλες βασικές πολιτικές της ΕΕ. Είναι ώρα να αντιμετωπιστεί ως συντελεστής στρατηγικού σχεδιασμού, διότι δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ανάγκη!»
Η Λίνα Μενδώνη υπογράμμισε πως «το νέο σχέδιο θα πρέπει να ενσωματώνει συγκεκριμένους δείκτες για την ελευθερία της έκφρασης, τη συμμετοχή και τη συνοχή, θεσμοθετώντας υποχρεωτική εκτίμηση του αντίκτυπου που θα έχει στον πολιτισμό, κάθε ευρωπαϊκή πολιτική. Να προβλέπει τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Κόμβου Καινοτομίας για την Πολιτιστική Ανθεκτικότητα, για τον συντονισμό των ερευνητικών ιδρυμάτων και των φορέων του πολιτισμού, με στόχο την αντιμετώπιση των κρίσεων, αλλά και την προώθηση της καινοτομίας. Αναφερόμενη, ιδιαίτερα, στη σημασία της προστασίας και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, σημείωσε ότι «το πολιτιστικό απόθεμα κάθε κράτους-μέλους δεν είναι απλώς το παρελθόν του, αλλά είναι η πυξίδα και το μέσον προς ένα βιώσιμο και συμπεριληπτικό ευρωπαϊκό μέλλον».
Κύριο θέμα συζήτησης μεταξύ των Υπουργών Πολιτισμού ήταν η αναθεώρηση του προγράμματος Πολιτιστική Ευρώπη (Creative Europe). Η Λίνα Μενδώνη πρότεινε «να ενισχυθεί το πρόγραμμα με μηχανισμούς αντιμετώπισης κρίσεων, ώστε να ενδυναμώσει ιδιαίτερα τις ευάλωτες ομάδες, να συνδυάζεται με άλλες τομεακές πολιτικές, όπως η πράσινη μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός αλλά και να λαμβάνει απολύτως, υπόψη του τις εξελίξεις, ως προς την Τεχνητή Νοημοσύνη Γενικής Χρήσης (GPAI)». Η Υπουργός σημείωσε ότι «η Ελλάδα ζητά την έγκαιρη ανάπτυξη Κώδικα Δεοντολογίας για την GPAI, ώστε να διασφαλισθούν τα πνευματικά δικαιώματα των καλλιτεχνών, η δίκαια αμοιβή τους και η διατήρηση της πολιτιστικής πολυμορφίας». Προσέθεσε ότι «ο κώδικας πρέπει να είναι πλήρως ευθυγραμμισμένος με την Οδηγία για την Ενιαία Ψηφιακή Αγορά και τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ».
Κατά την διεξαγωγή της συζήτησης που αφορούσε στον οπτικοακουστικό τομέα της ΕΕ, η Ελλάδα υποστήριξε πλήρως την πρωτοβουλία της Γαλλίας για την στήριξη του, η οποία θα δημοσιευθεί ως κοινή δήλωση των Υπουργών Πολιτισμού των ευρωπαϊκών χωρών, στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου στις Κάννες, που άνοιξε, χθες, τις πύλες του. Η Λίνα Μενδώνη τόνισε ιδιαίτερα «την υπεράσπιση των αξιών της δημοκρατίας και της ελευθερίας της έκφρασης και την στήριξη, που οφείλουμε στους μικρομεσαίους πολιτιστικούς φορείς».
Στα μέτρα που συζητήθηκαν μεταξύ των Υπουργών περιλαμβάνονται η ενίσχυση των ευρωπαϊκών συμπαραγωγών, η προστασία του κινηματογράφου από την κυριαρχία των πλατφορμών, η στήριξη των εθνικών γλωσσών, που δεν μιλούνται ευρέως και το ενδεχόμενο υιοθέτησης ποσοστώσεων, σε ταινίες. Η Λίνα Μενδώνη τόνισε εμφαντικά ότι «η Ευρώπη οφείλει να αντιταχθεί στην πλήρη εμπορευματοποίηση του οπτικοακουστικού προϊόντος και στην ένταξή του στο πλαίσιο οποιουδήποτε εμπορικού πολέμου».
Τέλος, το Συμβούλιο των Υπουργών Πολιτισμού προέβη σε υιοθέτηση Συμπερασμάτων για τη στήριξη των νέων καλλιτεχνών με στόχο, μεταξύ άλλων, την ευκολότερη πρόσβαση στην αγορά εργασίας, την εξασφάλιση σταθερού εισοδήματος, την στήριξη μειονοτήτων και ευάλωτων ομάδων και την πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία και εκπαιδευτικά προγράμματα. Υιοθέτησε, επίσης, τα Συμπεράσματα για το νομικό πλαίσιο που διέπει τις πλατφόρμες οπτικοακουστικών μέσων, έτσι ώστε να προστατεύονται οι ανήλικοι, να καταπολεμάται η παραπληροφόρηση και να προωθείται ο πλουραλισμός.
Πριν από την έναρξη των εργασιών του Συμβουλίου, η Λίνα Μενδώνη είχε συνάντηση με τους ομολόγους της, Υπουργούς της Λιθουανίας και της Ιρλανδίας Sarunas Birutis και Patrick O’ Donovan, αντιστοίχως, καθώς η Λιθουανία, η Ιρλανδία και η Ελλάδα αποτελούν το Trio των Προεδριών του Συμβουλίου της ΕΕ, από το 2ο εξάμηνο του 2026 ως και το 2ο εξάμηνο του 2027. Οι τρεις Υπουργοί συζήτησαν τις προτεραιότητες της κάθε χώρας, κατά την Προεδρία της, στον τομέα αρμοδιότητάς τους. Η Λίνα Μενδώνη σημείωσε πως οι τέσσερεις προβλεπόμενες βασικές προτεραιότητες, για την Ελλάδα, θα είναι:
1. Η καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης των πολιτιστικών αγαθών, 2. Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής,
3. Η προστασία και η διασφάλιση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των καλλιτεχνών στην ΕΕ,
4. Η σχέση του Πολιτισμού και της Τεχνητής Νοημοσύνης, οι ιδιαιτερότητες, η προσαρμογή και η διασφάλιση των πνευματικών δικαιωμάτων.
Οι τρεις Υπουργοί συμφώνησαν ότι μια ιδιαιτέρως σημαντική θεματική που πρέπει να διατρέχει και τις τρεις Προεδρίες είναι «η διαφύλαξη της ευρωπαϊκής ταυτότητας και των δημοκρατικών αξιών, με ιδιαίτερη έμφαση στη νέα γενιά και την χρήση των εφαρμογών κοινωνικής δικτύωσης».
