Αθήνα, 19 Ιουλίου 2024
Την Δευτέρα 15 Ιουλίου 2024 πραγματοποιήθηκε η ολομέλεια του Εθνικού Δικτύου για την Κλιματική Αλλαγή CLIMPACT και συνάντηση της Επιστημονικής του Επιτροπής, στον Θόλο Newall του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στην Πεντέλη. Στη συνάντηση συμμετείχαν με φυσική παρουσία πάνω από 50 επιστήμονες ενώ οι διαδικτυακές συμμετοχές ξεπέρασαν τις 40, παρουσιάστηκε η εξέλιξη της ερευνητικής προσπάθειας, των μελετών και των δράσεων του Πυλώνα 1 «Δεδομένα και Επιστήμη σχετιζόμενη με την Κλιματική Αλλαγή», του Πυλώνα 2 «Επιπτώσεις της ΚΑ σε κρίσιμους τομείς της Εθνικής Οικονομίας με έμφαση σε υγεία και ενέργεια», του Πυλώνα 3 «Εργαλεία για έγκαιρη προειδοποίηση από τις επιπτώσεις της ΚΑ σε υγεία, ενέργεια και υποδομές», όπως και δύο δράσεις του Πυλώνα 4 «Δικτύωση και Διακυβέρνηση».
Ανάμεσα στις πολλές δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του CLIMPACT και αναφέρθηκαν στην Ολομέλεια, παρουσιάζουμε ορισμένες από τις σημαντικότερες, όπως η εθνική βάση κλιματικών δεδομένων πουσυνεχίζει ναεμπλουτίζεται με νέα, υψηλής ποιότητας δεδομένα από το δίκτυο CLIMPACT, ενισχύοντας την έρευνα για την αλλαγή του κλίματος και τις επιπτώσεις της στον άνθρωπο και το περιβάλλον, όπου αναπτύσσεται παράλληλα μια εθνική γεωπύλη που θα παρέχει εύκολη πρόσβαση στην επιστημονική κοινότητα, την πολιτεία και το ευρύ κοινό σε κλιματικά δεδομένα. Επίσης, βρίσκεται σε τελικά στάδια η προετοιμασία της καινοτόμου και πρωτότυπης πειραματικής εκστρατείας χαρακτηρισμού ατμοσφαιρικών και θαλάσσιων φυσικοχημικών παραμέτρων εν πλω, με την χρήση του Ωκεανογραφικού πλοίου ΑΙΓΑΙΟ του ΕΛΚΕΘΕ, με σκοπό τη διερεύνηση και την ολιστική αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων ατμόσφαιρας-θάλασσας σε συνθήκες Κλιματικής Αλλαγής, συμβάλλοντας στη συλλογή νέων δεδομένων, στην περαιτέρω ανάπτυξη μεθοδολογικών προσεγγίσεων και υπολογιστικών εργαλείων, καθώς και στη μείωση της αβεβαιότητας των κλιματικών μοντέλων.
Παρουσιάστηκαν επίσης αναλύσεις του δικτύου CLIMPACT σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο ενεργειακό σύστημα καθώς και των δυνατοτήτων που παρέχει το τελευταίο για μείωση των εκπομπών και την απανθρακοποίηση της Ελληνικής οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, έγινε μια συστηματική μελέτη της επίδρασης μετεωρολογικών φαινομένων σε διαταραχές στο σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, της επίδρασης νεφών και αιωρούμενων σωματιδίων στην παραγωγικότητα φωτοβολταϊκών συστημάτων στις πόλεις, καθώς και στις εν γένει επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος στην παραγωγικότητα φωτοβολταϊκών μονάδων στο σύνολο της επικράτειας της χώρας.
Επιπρόσθετα, όπως επισημάνθηκε, από κλιματικές προσομοιώσεις με βάση τα νέα σενάρια της Διακυβερνητικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, εκτιμάται αύξηση της μέσης θερμοκρασίας αέρα στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας κατά περίπου 3.5 – 3.8 βαθμούς Κελσίου κατά την περίοδο 2041-2070 σε σχέση με την περίοδο 1971-2000, και ότι λαμβάνοντας υπόψη ότι ήδη (2024) καταγράφεται αύξηση που ξεπερνά τους 1.5 βαθμού Κελσίου, η περαιτέρω θερμική επιβάρυνση θα υπερβεί τους δύο βαθμούς Κελσίου. Αντιστοίχως, επιδημιολογικές αναλύσεις έχουν δείξει την επίδραση της αύξησης της θερμοκρασίας και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη δημόσια υγεία, και ότι η ανάλυση του μικροβιώματος στον αέρα συνδέει αλλαγές στην συγκέντρωση και παρουσία διάφορων ομάδων μικροοργανισμών με μεταφορά σκόνης από τη Σαχάρα.
Σχετικά με την έρευνα του CLIMPACT στον τομέα της γεωργίας, με συγκεκριμένη μελέτη στη Νάουσα Ημαθίας, συγκρίνοντας τις περιόδους 1967-1992 και 2019-2024 καταγράφηκαν: α) Μείωση κατά 9-10% της συσσώρευσης ψύχους (Δυναμικό Μοντέλο και Utah), και β) Αύξηση κατά 44% ως προς τη συσσώρευση θερμότητας (Growing Degree Hours)». Ιδιαίτερα «θερμά» ήταν τα έτη 2020, 2023 και 2024, με τη μεγαλύτερη μείωση του ψύχους να σημειώνεται τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο. Τα φυλλοβόλα οπωροφόρα δένδρα όπως η ροδακινιά, βερικοκιά, κερασιά, μηλιά, αχλαδιά κ.α., έχουν ανάγκη την έκθεση σε χαμηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών για να παράγουν καρπούς για εμπορική εκμετάλλευση. Η μελέτη της επίδρασης μετεωρολογικών παραμέτρων στην απόδοση παραγωγής σε 18 ποικιλίες βερικοκιάς που αναπτύσσονταν σε πειραματικό οπωρώνα στη Νάουσα, κατά τη διάρκεια πέντε ετών, έδειξε πως κατά τα έτη με μειωμένο ψύχος, καταγράφηκε μείωση της παραγωγής καθώς και παρατεταμένη διάρκεια ανθοφορίας. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ποικιλιών στις απαιτήσεις σε ψύχος για τη διάσπαση του ληθάργου, και η καταγραφή των μεταβολών στη συσσώρευση ψύχους σε ένα μέρος, καθώς και η επιλογή ποικιλίας είναι ένα τα ποιο σημαντικά μέτρα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Ταυτόχρονα, αξίζει να αναφερθεί ότι ο έλεγχος αξιοπιστίας ειδήσεων και δηλώσεων επώνυμων (πολιτικών κλπ) σχετικά με την κλιματική αλλαγή, που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του CLIMPACT, δείχνει την έκθεση των πολιτών σε ανακριβείς πληροφορίες (www.check4facts.gr/). Εντός του 2024 θα πραγματοποιηθεί μια δεύτερη έρευνα γνώμης, επιτρέποντας την έναρξη παραγωγής μιας χρονοσειράς πρωτογενών – ανοιχτών δεδομένων για τις στάσεις και αντιλήψεις του κοινού για την κλιματική αλλαγή.
Τέλος, στο πλαίσιο λειτουργίας του δικτύου CLIMPACT θα συνεχιστούν οι δράσεις διάχυσης προς τους εμπλεκόμενους φορείς και το ευρύ κοινό και πιο συγκεκριμένα το Φθινόπωρο του 2024 προγραμματίζεται ειδική ημερίδα στη Κύπρο, στο πλαίσιο του Nicosia Risk Forum, με αποκλειστικό σκοπό την προώθηση των σκοπών του CLIMPACT και την ανταλλαγή καλών πρακτικών και δεδομένων στην νοτιοανατολική Μεσόγειο. Στο εργαστήρι – ημερίδα θα δοθεί έμφαση στην επαφή με τις χώρες της Μέσης Ανατολής καθώς θα προσκληθούν επιστήμονες από την ευρύτερη περιοχή.
