Αρχαία Ελεύθερνα, 5.7.2024
Είναι μεγάλη χαρά για μένα να εγκαινιάζω εδώ, σε αυτόν τον όμορφο, ειδυλλιακό τόπο, μια έκθεση που αποτυπώνει την ιδιαίτερη σχέση που ανέπτυξε ο Πικάσο με το φως, το πνεύμα, την πνευματική ουσία της Ελλάδας. Μια έκθεση που οργανώθηκε έτσι, ώστε τα έργα να συνομιλούν με τις ελληνικές αρχαιότητες, αποκαλύπτοντας πόσο βαθιά επηρέασε τον μεγάλο, αδιάκοπα ανήσυχο αυτόν δημιουργό, η λιτότητα και η καθαρότητα της ελληνικής γραμμής, αλλά και η φιλοσοφία ζωής των αρχαίων που όριζε την ευδαιμονία ως το ύψιστο αγαθό του ανθρώπινου βίου.
Με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ζώντας πλέον στον Νότο της Γαλλίας με τη Φρανσουάζ και τα παιδιά τους, τον Κλωντ και την Παλόμα, ο Πικάσο θα εγκαταλείψει τις παραμορφωμένες, στρεβλές, αποτρόπαιες μορφές που είχε γεννήσει ο πόλεμος και θα εισέλθει σ’ εκείνη την περίοδο που χαρακτηρίστηκε ως «αρκαδική χαρά της ζωής». Ο Μινώταυρος, σύμβολο των πιο σκοτεινών πτυχών της ανθρώπινης ψυχής και της τερατωδίας του πολέμου, δίνει τη θέση του στη μεταμορφωμένη σε δαμάλα Ιώ, η Νέμεσις τρέπεται σε φυγή μπροστά στην ευγενική Αμαρυλλίδα. Νύμφες και σάτυροι, φαύνοι και κένταυροι χορεύουν και στροβιλίζονται με μιαν έκσταση που την ενισχύει η επίγνωση του εφήμερου, με έναν ερωτισμό που συνδιαλέγεται κατευθείαν με τη γονιμότητα της μεσογειακής γης. Από το πινέλο του ξεπηδούν η γλαύκα της Αθηνάς και το περιστέρι της Αφροδίτης, ο τραγοπόδαρος Πάνας, κατσίκες και ήμεροι ταύροι. Τα εντυπωσιακά κεραμικά του παραπέμπουν στην ομορφιά των ληκύθων και των αττικών ερυθρόμορφων αγγείων. «Πιο Έλληνας από τους Έλληνες», όπως τον χαρακτήρισε ο τεχνοκριτικός Φρανκ Ελγκάρ, δημιουργεί αυτήν την περίοδο μορφές που είναι σαν να έχουν αποσπαστεί από τα αρχαία τεχνουργήματα και να έχουν εποικίσει τα όνειρα και τις φαντασιώσεις του. Είναι τώρα, όπως χαρακτηριστικά έχει ειπωθεί, «ένας Θεόκριτος που αντάλλαξε το φλάουτο με το πινέλο».
Ας απολαύσουμε, λοιπόν, αυτά τα υπέροχα έργα πλάι στα καλλιτεχνήματα του αρχαίου παρελθόντος μας και ας αφουγκραστούμε τη συνομιλία τους. Άλλωστε, όπως έλεγε ο Πάμπλο Πικάσο, «στην τέχνη δεν υπάρχει παρελθόν και μέλλον». Ένα σπουδαίο έργο τέχνης ζει πάντα στο παρόν. Για να εμπνέει τους μεταγενέστερους που το διαβάζουν κάτω από το δικό τους φως και το εντάσσουν στο προσωπικό τους όραμα για τον κόσμο. Συγχαίρω θερμά τους συντελεστές της έκθεσης για τον ιδιοφυή τρόπο, με τον οποίο ανέδειξαν αυτή τη μεγάλη αλήθεια.
📸Τheodore Manolopoulos / Official Photographer of the Presidency of Hellenic Republic
