Κωνσταντίνος Τασούλας: Δεν υπάρχει δίλημμα επανεξοπλισμού – Σε λίγες ημέρες η παραλαβή της φρεγάτας «Κίμων» – ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ AN. ΤΑΣΟΥΛΑ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΑΘΗΝΑ: ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ»

ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ AN. ΤΑΣΟΥΛΑ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΑΘΗΝΑ: ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ»

Αθήνα, 4.12.2025

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Αν. Τασούλας απηύθυνε την εναρκτήρια ομιλία στο δεύτερο διήμερο συνέδριο «Αθήνα: Διάλογοι για την Πολιτική» με ειδικό τίτλο «Η Ανατολική Μεσόγειος αλλάζει», το οποίο διοργανώνεται από το Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων, το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών και την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ.

Ακολουθεί η ομιλία του κ. Τασούλα:

«Με μεγάλη χαρά συμμετέχω στις εργασίες του Συνεδρίου, που διοργανώνουν η εφημερίδα Το Βήμα, το Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων και το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, με το επίκαιρο και κρίσιμο θέμα «Η Ανατολική Μεσόγειος αλλάζει».

Αλλάζει,… η αγγλική λέξη «flux» σημαίνει ροή και παρά το ότι η Μεσόγειος πάντα άλλαζε, νομίζω αυτό που κάνει τα τελευταία χρόνια τη ροή διαφορετική είναι η ιλιγγιώδης μετάδοσις των πληροφοριών και η διαρκής εναλλαγή των καταστάσεων που μας κάνει να παρακολουθούμε τα πράγματα μέσα σε μία υπερένταση και σε μια διαρκή εγρήγορση. Και άλλοτε άλλαζε η Μεσόγειος, αλλά η ροή ήταν πολύ πιο αργόσυρτη. Όταν ο Ιωάννης Καποδίστριας ερχόταν για να αναλάβει Κυβερνήτης της Ελλάδος το 1827, αφού πέρασε από το Βερολίνο, από το Λονδίνο, από τη Γαλλία και μέσω της Ιταλίας ήρθε στην Ελλάδα, όντας όμως στην Ιταλία, στο Τορίνο και πριν κατέβει στην Αγκόνα για να πάρει το πλοίο, πληροφορήθηκε τον Νοέμβριο του 1827 για τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου. Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου έγινε στις 20 Οκτωβρίου του 1827, ο Καποδίστριας την πληροφορήθηκε τρεισήμισι εβδομάδες μετά. Και ήταν γρήγορη αυτή η πληροφόρηση. 

Εν συνεχεία, μαθαίνοντας για τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου, και επειδή καθυστέρησε στην Ανκόνα λόγω τρικυμίας (έξι εβδομάδες καθυστέρησε),  αισθάνθηκε την ανάγκη, έχοντας αυτή την πληροφορία της Ναυμαχίας, να πάει να συναντήσει τον ναύαρχο Κόδριγκτον στη Μάλτα, για να συζητήσουν με τον επικεφαλής του αγγλικού στόλου της Μεσογείου, τα της διακυβερνήσεως της Ελλάδος. Έμεινε τέσσερις μέρες στη Μάλτα και έπεισε τον Κόδριγκτον, όπως φαίνεται από τα απομνημονεύματα του τελευταίου, ότι δεν έρχεται να κυβερνήσει την Ελλάδα ως άνθρωπος της Ρωσίας. Οι ρυθμοί εκείνη την εποχή, η ροή των γεγονότων στη Μεσόγειο ήταν εξαιρετικά αργή για τα δικά μας σημερινά μάτια, που τα πράγματα δεν αλλάζουν μόνο καθημερινά, αλλάζουν από ώρα σε ώρα και ενδεχομένως από στιγμή σε στιγμή.

Θα ήθελα, λοιπόν, γι’ αυτή τη Μεσόγειο μιλώντας, να συγχαρώ τους διοργανωτές, τους αξιότιμους δημοσιογράφους και τους ακαδημαϊκούς για το υψηλό επίπεδο του συνεδρίου αυτού όπως και για την αξία και τη σοβαρότητα που αποδίδουν στους προβληματισμούς για τις εξελίξεις στην περιοχή μας.

Η Ανατολική Μεσόγειος πράγματι αλλάζει ραγδαία και έχει μεγάλη σημασία να “διαβάσουμε” σωστά τη συγκυρία. Να διακρίνουμε τους κινδύνους, αλλά και τις ευκαιρίες που διαγράφονται στον ορίζοντα.

Ωστόσο, πριν εμβαθύνουμε στις προκλήσεις του σήμερα, επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με μια σύντομη ιστορική αναδρομή — καθώς η κατανόηση του παρελθόντος διευκολύνει τη σωστή αντίληψη του παρόντος.

Ήδη από την αρχαιότητα, η Ανατολική Μεσόγειος αποτελούσε ένα σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Γενέθλιος τόπος σπουδαίων πολιτισμών, χωνευτήρι λαών, μήτρα θρησκειών, μα και πεδίο σφοδρών γεωπολιτικών ανταγωνισμών και συγκρούσεων, δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηριχθεί ότι στην περιοχή αυτή έχει γραφτεί ένα μεγάλο κεφάλαιο της ιστορίας της ανθρωπότητας.

Από την εξάπλωση των ελληνικών πόλεων της κλασικής και της ελληνιστικής περιόδου, έως την επιβολή της pax romana, από την επικράτηση των μονοθεϊστικών θρησκειών έως τις σταυροφορίες και τους θρησκευτικούς πολέμους του Μεσαίωνα και από την αποικιοκρατία έως τη σύγχρονη εποχή του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων, διαστήματα ειρήνης και σταθερότητας έδιναν τη θέση τους σε περιόδους ραγδαίων και ενίοτε βίαιων μεταβολών και αντίστροφα.

Εξάλλου, στην ταραχώδη αυτή πορεία ανά τους αιώνες, ο Ελληνισμός, υπό τις διαφορετικές ιστορικές εκδοχές του, υπήρξε πάντα συνδιαμορφωτής των εξελίξεων, διαδραματίζοντας κομβικό ρόλο είτε ως αυθύπαρκτη πολιτική οντότητα είτε ως δυναμικός εμπορικός και οικονομικός παράγων είτε – ίσως το σημαντικότερο – ως φορέας πολιτισμικών και πνευματικών αξιών.

Σήμερα, στη μεταψυχροπολεμική και μετανεωτερική εποχή, η Ανατολική Μεσόγειος, όπως άλλωστε και ολόκληρος ο κόσμος, φαίνεται να βρίσκεται σε μία παρατεταμένη κατάσταση μετάβασης και ρευστότητας, η ροή γίνεται πλέον ραγδαία και συνεχής, όπου απειλές και δυσεπίλυτα προβλήματα του παρελθόντος συνυπάρχουν με πρωτόγνωρες ευκαιρίες και δυνατότητες.

Με άλλα λόγια, η Ανατολική Μεσόγειος βρίσκεται, για ακόμα μία φορά στην ιστορία, στο επίκεντρο τάσεων και ανακατατάξεων, οι οποίες πρόκειται να διαμορφώσουν το μέλλον όχι μόνο της περιοχής μας αλλά και ευρύτερα: εθνοτικές συγκρούσεις, γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί, ενεργειακή μετάβαση, μεταναστευτικές ροές, κλιματική κρίση, τεχνολογική πρόοδος, δημογραφικές πιέσεις και αυξομειώσεις και κοινωνικές ανισότητες, συνθέτουν έναν καμβά, όπου κράτη, μη κρατικοί δρώντες και άτομα καλούνται να διαχειριστούν με ταχύτητα ραγδαίες εξελίξεις που ξεπερνούν τα στενά γεωγραφικά τους όρια.

Στη σύγχρονη εποχή, η Ελλάδα βρέθηκε πολλές φορές στην πρώτη γραμμή των διεθνών εξελίξεων ακριβώς λόγω της ευαίσθητης θέσης της σε αυτό το κρίσιμο στρατηγικό σταυροδρόμι της Ανατολικής Μεσογείου. Ακόμα και αν το ήθελε – δεν κατάφερε να μείνει έξω από τις θύελλες που συγκλόνισαν την περιοχή: όταν η συμπλοκή των αλυτρωτικών φιλοδοξιών του ελληνικού κράτους με τους ανταγωνισμούς των Μεγάλων Δυνάμεων την έταξε στο πλευρό της Αντάντ κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο· όταν βρέθηκε μόνη μαζί με τη Μεγάλη Βρετανία να μάχεται τις Δυνάμεις του Άξονα το 1940· όταν το έδαφός της έγινε το πρώτο στην Ευρώπη πεδίο μάχης του Ψυχρού Πολέμου, της ιδεολογικής και πολιτικής σύγκρουσης μεταξύ Ανατολής και Δύσης που καθόρισε το διεθνές σύστημα στο δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα.

Μεταπολεμικά, η στρατηγική επιλογή της ενσωμάτωσης της Ελλάδας στον Δυτικό Κόσμο και ειδικά η ένταξη στην Ενωμένη Ευρώπη μετά το 1974 άνοιξε νέους ορίζοντες για την ελληνική εξωτερική πολιτική. Η Ελλάδα μπορούσε να παίξει το ρόλο ενός πυλώνα σταθερότητας σε μια περιοχή αστάθειας και κατακερματισμού. Ταυτόχρονα, η ενσωμάτωσή της στο ευρωατλαντικό σύστημα και η στρατηγική της σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και με σημαντικές ευρωπαϊκές δυνάμεις όπως η Γαλλία της επέτρεπε να εξισορροπεί τις γεωπολιτικές πιέσεις που ασκούνταν παραδοσιακά στην περιοχή. Με βάση αυτές τις στρατηγικές επιλογές αλλά και χάρη στη επιμονή της να παραμένει υπολογίσιμη στρατιωτική δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο κατάφερνε επίσης να εξισορροπεί τις αναθεωρητικές τάσεις και απειλές του εξ ανατολών γείτονά της.

Σήμερα όμως ζούμε στην εποχή που βεβαιότητες δεκαετιών επανεξετάζονται. Η Ανατολική Μεσόγειος πράγματι αλλάζει. Και αλλάζει μέσα σε έναν κόσμο που, ούτως ή άλλως, βρίσκεται σε μια περίοδο δραματικών ανακατατάξεων. Για να κατανοήσουμε τη θέση και τις δυνατότητες της Ελλάδας στον κόσμο αυτόν πρέπει να εξετάσουμε σε βάθος τις αλλαγές που συντελούνται – και αυτός είναι νομίζω ο βασικός στόχος του εν εξελίξει συνεδρίου.

Η Ανατολική Μεσόγειος εξάλλου δεν εξελίσσεται ανεξάρτητα από την υπόλοιπη Ευρώπη. Η στάθμη των εθνικών ανταγωνισμών ανεβαίνει αισθητά στην Ευρώπη για πρώτη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνοδεύτηκε από προβλέψεις ότι θα τελειώσει σε λίγα εικοσιτετράωρα, σε λίγες εβδομάδες, σε λίγους μήνες. Ήδη πλησιάζει τα τέσσερα χρόνια ενώ είναι αβέβαιοι οι όροι ενός πιθανού τερματισμού που διαρκώς συζητείται όλο αυτό τον καιρό, αλλά παραμένει μετέωρος. Η επίμονη συνέχιση του πολέμου απλώνει τις απορίες, τις εικασίες ή για άλλους το ενδεχόμενο για επέκτασή του. Κάτι που έχει ενεργοποιήσει αποφάσεις για τον επανεξοπλισμό των Μεγάλων Δυνάμεων. Οι εξελίξεις αυτές έχουν πυροδοτήσει συζητήσεις και αναζητήσεις για τις επιδράσεις των εξελίξεων στη γεωπολιτική σταθερότητα.

Η Ελλάδα έχει δώσει απτές και χειροπιαστές απαντήσεις στο ζητούμενο της ασφάλειας μέσα σε έναν κόσμο εντεινόμενης ρευστότητας. Η Ελλάδα δεν περίμενε τον πόλεμο στην Ουκρανία για να συνειδητοποιήσει ότι απαιτείται ο εκσυγχρονισμός των Ενόπλων Δυνάμεων, με σημαντικό κόστος. Η εθνική ασφάλεια είναι πρώτο μέλημα κάθε κυβέρνησης σταθερά, εδώ και δεκαετίες. Η τελευταία πενταετία είναι μία ακόμα από τις πολλές περιόδους της μεταπολίτευσης όπου, έχουν ενισχυθεί εντυπωσιακά οι επενδύσεις στην εθνική ασφάλεια. Για την Ελλάδα δεν υπάρχει δίλημμα επανεξοπλισμού ή όχι γιατί διατηρεί πάντοτε στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων.

Παράλληλα η χώρα μας ενισχύει σταθερά τη γεωπολιτική της θέση. Η συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες δυναμώνει διαρκώς και ποικιλοτρόπως με τις αποφάσεις και την υποστήριξη όλων των κυβερνήσεων στην Ελλάδα και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ρευστότητα και οι κίνδυνοι στα βόρεια σύνορα της Ευρώπης που εκδηλώθηκαν με τον πόλεμο στην Ουκρανία συνοδεύτηκαν από την κλιμάκωση επενδύσεων στο ενεργειακό πεδίο που καθιστούν τη χώρα μας σημείο αναφοράς για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια. Η εμβάθυνση και ενίσχυση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, όπως εκφράζονται και μέσα από τη συνεργασία για τις έρευνες υδρογονανθράκων προστίθεται στους παράγοντες που συμβάλλουν στην γεωπολιτική σταθερότητα, στην ασφάλεια, αλλά και στην οικοδόμηση των όρων μιας μελλοντικής ευημερίας. Παράλληλα, η ενίσχυση των σχέσεων με τη Γαλλία και η αμυντική συνεργασία που αναπτύσσουμε έχει μεγάλη αξία, δυναμική και προοπτική και για τις δύο χώρες. Σε λίγες μέρες παραλαμβάνουμε από τη Γαλλία τη φρεγάτα «Κίμων», την πρώτη από τις τέσσερις, δείγμα αυτής της σχέσεως και συνεργασίας.

Επιπλέον, η στρατηγική σχέση και συμμαχία με το Ισραήλ, για την οποία έχουν εργαστεί διαδοχικές κυβερνήσεις στην Ελλάδα και το Ισραήλ είναι σήμερα ώριμη, στέρεα και ισχυρή. Αποτελεί πολύτιμη κατάκτηση και για τις δύο χώρες, αλλά και για την Κύπρο. Εκτείνεται σε πολλούς τομείς, από την άμυνα και την ασφάλεια ως την ενέργεια και συμβάλλει στην γεωπολιτική σταθερότητα. Δεν πρέπει να παραλείψω, κ,Υπουργέ, και τις στενές σχέσεις φιλίας και συνεργασίας που στο πλαίσιο αυτών των δυνατοτήτων διατηρεί η Ελλάδα με τη φίλη χώρα Αίγυπτο, οι οποίες σχέσεις και αυτές συμβάλλουν στην ευρύτερη γεωπολιτική σταθερότητα της περιοχής μας.

Την ίδια ώρα η Ελλάδα είναι χώρα υπόδειγμα για τις πρωτοβουλίες της για την ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή. Υποστηρίζουμε τον διάλογο και την ειρηνική επίλυση των διαφορών με βάση το διεθνές δίκαιο. Δεν υποστηρίζουμε ότι πρέπει να εφαρμόζεται το δίκαιο του ισχυρού. Αλλά έχουμε την ισχύ και την πυγμή για να διασφαλίσουμε και να κατοχυρώσουμε το δίκαιο και τα εθνικά μας δίκαια, αν χρειαστεί.

Όλα αυτά μας οδηγούν στο εξής συμπέρασμα:

Ότι σε αυτό το ρευστό περιβάλλον, η Ελλάδα, ως κράτος μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, όχι μόνο έχει διατηρήσει, αλλά έχει αναβαθμίζει τη θέση της ως ένας σημαντικός παράγοντας σταθερότητας και ασφάλειας. Με εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της και σε πλήρη αντίθεση με αναθεωρητικά αφηγήματα, η Ελλάδα προωθεί συστηματικά την ειρηνική συνύπαρξη, τον διάλογο και τη συνεργασία, πάντα στη βάση των Αρχών του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Ακόμα πιο συγκεκριμένα, ο ρόλος και η στάση μας στην περιοχή μπορούν να συνοψιστούν σε τρεις άξονες:

Πρώτον, προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο. Δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη και σταθερότητα χωρίς σεβασμό στη νομιμότητα. Η Ελλάδα υπερασπίζεται την κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα με αποφασιστικότητα, πάντα, στο πλαίσιο των διεθνώς αναγνωρισμένων κανόνων, ιδίως δε των Διεθνών Συνθηκών που κατοχυρώνουν σύνορα.

Δεύτερον, προώθηση συνεργασιών που ενισχύουν την ασφάλεια, την ενεργειακή επάρκεια και την οικονομική ανάπτυξη. Οι τριμερείς και πολυμερείς συνέργειες με κράτη της περιοχής αποτελούν πρότυπα περιφερειακής σύγκλισης. Στο πλαίσιο αυτό, άλλωστε, η Ελλάδα ανέλαβε πρόσφατα την πρωτοβουλία να διερευνήσει τις δυνατότητες πολυμερούς συνεργασίας μεταξύ παράκτιων κρατών της Ανατολικής Μεσογείου σε βασικά ανοιχτά ζητήματα, πέντε κρατών αρχικά, όπως η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, η μετανάστευση, η συνδεσιμότητα, η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και η πολιτική προστασία, με γνώμονα, πάντα, και μονότονα, αλλά έτσι πρέπει, τον σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και στην κυριαρχία των κρατών.

Τρίτον, συνολική ανάδειξη της Ανατολικής Μεσογείου ως ενιαίου χώρου πολιτισμού, βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και περιβαλλοντικής προστασίας. Η περιοχή μας διαθέτει την ιστορική μνήμη, τους υλικούς πόρους και τις ανθρώπινες δυνάμεις για να μετατραπεί σε ένα υπόδειγμα ειρηνικής συνύπαρξης και αμοιβαία επωφελούς συνεργασίας.

Βέβαια, στο σημείο αυτό οφείλουμε να υπογραμμίσουμε ότι η προώθηση της συνεργασίας και της ευημερίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής περνάει μέσα από την εξεύρεση δίκαιων, ειρηνικών και βιώσιμων λύσεων σε χρονίζοντα προβλήματα, που εξακολουθούν δυστυχώς να προκαλούν αστάθεια και να ναρκοθετούν οποιαδήποτε προσπάθεια συνεργασίας.

Πρώτα και κύρια το Κυπριακό πρόβλημα, η επίλυση του οποίου αποτελεί μία διαρκή πολιτική και ηθική υποχρέωση της διεθνούς κοινότητας. 51 έτη μετά την παράνομη τουρκική εισβολή του 1974, η συνεχιζόμενη κατοχή μεγάλου τμήματος της Κύπρου παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και τις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ, της οποίας η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ισότιμο μέλος. Δύσκολα μπορούμε, λοιπόν, να φανταστούμε την επικράτηση μόνιμης ειρήνης και την προώθηση πολυμερούς συνεργασίας, εάν, παράλληλα, δεν δημιουργηθούν οι συνθήκες για δίκαιη, λειτουργική και βιώσιμη λύση του Κυπριακού, στη βάση των Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και του δικαίου της ΕΕ. Η Ελλάδα δεν θα πάψει να αγωνίζεται στο πλευρό της Κυπριακής Δημοκρατίας προς αυτή την κατεύθυνση.

Ομοίως, η δημιουργία ενός πολιτικού ορίζοντα για την επίλυση του Μεσανατολικού προβλήματος, στη βάση δύο κρατών, είναι βέβαιο ότι θα αποδυναμώσει τις ακραίες φωνές σε όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές και θα απελευθερώσει την τεράστια δυναμική συνεργασιών μεταξύ των χωρών της ευρύτερης περιοχής, οικοδομώντας πανίσχυρες γέφυρες φιλίας και ευημερίας, αδιανόητων έως και μερικά χρόνια πριν. Οι λεγόμενες Συμφωνίες του Αβραάμ αποτελούν αναμφισβήτητα ένα πρώτο, άλλα όχι επαρκές βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Εξίσου σημαντική είναι και η προώθηση της μεταρρύθμισης και ενδυνάμωσης της Παλαιστινιακής Αρχής, προκειμένου να αποτελέσει έναν αξιόπιστο εταίρο του Ισραήλ για την ειρήνευση στην περιοχή.

Εξάλλου, κρίσιμη είναι και η προστασία της φυσικής, πνευματικής και πολιτισμικής υπόστασης και παρουσίας των Χριστιανών στην περιοχή. Συστατικό στοιχείο της ιστορίας της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, οι χριστιανικοί πληθυσμοί οφείλουν να προστατευθούν με κάθε τρόπο από κάθε είδους απειλή, καθώς το αντίθετο θα συνιστούσε μια ανθρωπιστική και ιστορική καταστροφή και θα στερούσε ένα ζωντανό, δυναμικό και δημιουργικό τμήμα των κοινωνιών της περιοχής.

Είναι σαφές ότι η επίτευξη των προαναφερθέντων στόχων απαιτεί την ενεργή εμπλοκή και προσήλωση τόσο των ΗΠΑ όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις διεργασίες για οριστική επίλυση των υφιστάμενων προβλημάτων και για τη δημιουργία ευκαιριών για αμοιβαία επωφελείς συνεργασίες στον ενεργειακό, τον εμπορικό και σε άλλους τομείς. Στην προσπάθεια για μία νέα εποχή ειρήνης και ευημερίας στην περιοχή μας δεν μπορούν να λείπουν οι πιο ισχυρές δυνάμεις του δυτικού κόσμου. Όχι με όρους νεο-αποικιοκρατικής επιβολής ή με έναν ρομαντικό οριενταλισμό μίας άλλης εποχής, αλλά με ρεαλισμό και γνώση των πραγματικών δυνατοτήτων της περιοχής για δημιουργία αμοιβαίου οφέλους.

Και εμείς τι κάνουμε; Όπως και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι εταίροι μας, πρέπει να συμπληρώσουμε την πολιτική μας με νέα εργαλεία που να απαντούν στα κρίσιμα ερωτήματα που θέτει η νέα εποχή: περαιτέρω ενίσχυση της άμυνας μας, εμβάθυνση των συμμαχιών μας με χειροπιαστά αποτελέσματα και διασφάλιση ενός διακριτού και ενεργού ρόλου για τη χώρα στην υπό διαμόρφωση ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι μια διπλωματία ενεργητική, διεκδικητική, προορατική και προληπτική. Μια διπλωματία που θα έχει την ικανότητα να ενεργεί σε ένα νέο διεθνές περιβάλλον αστάθειας, αβεβαιότητας συνεχών αλλαγών και κρίσεων.

Η χώρα μας ήδη κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση, όπως ήδη προανέφερα: Η στρατηγική σχέση με το Ισραήλ και η τριμερής Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ προσδίδει βάθος στην ελληνική διπλωματία. Η εμβάθυνση των στρατηγικών σχέσεων με τη Γαλλία και τις ΗΠΑ σε αμυντικό, οικονομικό και ενεργειακό επίπεδο. Και βεβαίως η ενεργός παρουσία της χώρας μας στην πρωτοβουλία SAFE για την ευρωπαϊκή άμυνα.

Αξίζει επίσης να υπογραμμίσω με ακόμα μεγαλύτερη έμφαση ότι στο πεδίο της άμυνας η Ελλάδα βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με αρκετούς από τους Ευρωπαίους εταίρους της. Η ευαίσθητη γεωπολιτική της θέση αλλά και η απειλή που αντιμετωπίζει επί δεκαετίες από τον τουρκικό αναθεωρητισμό δεν της επέτρεψαν να εφησυχάσει ποτέ. Δεν της επέτρεψαν να επωφεληθεί από το μέρισμα της ειρήνης όσο οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες που δεν αντιμετώπιζαν παρόμοιο πρόβλημα ασφαλείας. Ακόμα και την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης, η άμυνα δεν εγκαταλείφθηκε. Συνεπώς μαζί με την έμφαση που παραδοσιακά δίνει στο διεθνές δίκαιο και τις δημοκρατικές αξίες, η Ελλάδα δεν έπαψε ποτέ να χρησιμοποιεί ταυτόχρονα παραδοσιακά (ρεαλιστικά) εργαλεία της εξωτερικής πολιτικής, όπως η αποτροπή, η αναζήτηση συμμαχιών και η εξισορρόπηση απειλών.

Έχοντας λοιπόν το πλεονέκτημα της ιστορικής εμπειρίας, η Ελλάδα σήμερα χαλυβδώνει την άμυνά της, παραμένει πιστή στις αξίες της και συνεχίζει να ενισχύει τα διπλωματικά της ερείσματα. Καλούμαστε να αντεπεξέλθουμε στους κινδύνους της νέας εποχής και να προσαρμοστούμε στις προκλήσεις της διατηρώντας ταυτόχρονα την ανεξάρτητη και δημιουργική παρουσία μας στο διεθνές γίγνεσθαι αλλά και στην άμεση γειτονιά μας, την Ανατολική Μεσόγειο.

Κυρίες και κύριοι,

Σε μια εποχή ρευστότητας και ανασφάλειας, είναι εύκολο να κυριαρχήσει ο φόβος, η εσωστρέφεια και η εχθρότητα. Επ’ ουδενί πρέπει να επιτρέψουμε στις δυνάμεις αυτές να μας επιβληθούν. Η ιστορία της Ανατολικής Μεσογείου, άλλωστε, μας δείχνει ότι η γεωγραφία μπορεί να αποτελέσει δώρο ή κατάρα. Εναπόκειται στις πολιτικές αποφάσεις να καθορίσουν τι από τα δύο θα επικρατήσει. Στο περιβάλλον αυτό, η Ελλάδα παραμένει σταθερή στις επιλογές της: α) προσήλωση στο διεθνές δίκαιο, β) αξιοποίηση ενεργειακών και οικονομικών δυνατοτήτων για την ενίσχυση της πολυμερούς συνεργασίας και γ) αποφασιστική στήριξη σε λύσεις που προάγουν την ειρήνη, τη δικαιοσύνη και την ευημερία, μακριά από εθνικιστικούς ηγεμονισμούς, θρησκευτική μισαλλοδοξία και στείρους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς.

Ναι, η Ανατολική Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή, όπως και ολόκληρος ο κόσμος μας, αλλάζουν. Οι προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, όπως η κλιματική κρίση, η μετανάστευση, η ενεργειακή επάρκεια, απαιτούν συνεργασία, διάλογο και αλληλοκατανόηση. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει! Ας εργαστούμε, λοιπόν, συλλογικά — κράτη, θεσμοί, επιχειρήσεις και κοινωνίες των πολιτών — για να μετατρέψουμε τη ρευστότητα σε κοινή ευημερία και ασφάλεια για όλους τους λαούς της Ανατολικής Μεσογείου.

Σας ευχαριστώ θερμά και εύχομαι από καρδιάς κάθε επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου».

📸Τheodore Manolopoulos / Official Photographer of the Presidency of Hellenic Republic

Κωνσταντίνος Τασούλας: Δεν υπάρχει δίλημμα επανεξοπλισμού – Σε λίγες ημέρες η παραλαβή της φρεγάτας «Κίμων»

Αθήνα, 4 Δεκεμβρίου 2025.  Τη θέση και τον ρόλο της Ελλάδας σε μια Ανατολική Μεσόγειο, η οποία αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς, επιχείρησε να περιγράψει η Α.Ε. ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Αν. Τασούλας, στο πλαίσιο του συνεδρίου «Αθήνα: Διάλογοι για την Πολιτική – Athens Policy Dialogues», το οποίο πραγματοποιείται 4 και 5 Δεκεμβρίου στο ξενοδοχείο King George και οργανώνεται από το Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων, το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών και την εφημερίδα Το Βήμα.

«Τα πράγματα δεν αλλάζουν μόνο καθημερινά, αλλάζουν από ώρα σε ώρα, ενδεχομένως από στιγμή σε στιγμή», επεσήμανε κατά την έναρξη της ομιλίας του, τονίζοντας ότι σ’ αυτό το ρευστό περιβάλλον «η Ελλάδα όχι μόνο έχει διατηρήσει αλλά έχει αναβαθμίσει τη θέση της ως ένας σημαντικός παράγοντας σταθερότητας και ασφάλειας, με εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της».

Μάλιστα, έκανε λόγο για τρεις βασικούς άξονες, οι οποίοι αφορούν α) στην προσήλωση στο διεθνές δίκαιο, β) στην προώθηση συνεργασιών που ενισχύουν την ασφάλεια, την ενεργειακή επάρκεια και την οικονομική ανάπτυξη και γ) στην ανάδειξη της Ανατολικής Μεσογείου ως ενιαίου χώρου πολιτισμού, βιώσιμης ανάπτυξης και περιβαλλοντικής προστασίας. 

Την ίδια στιγμή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υποστήριξε ότι η προώθηση της ευημερίας περνάει μέσα από την εξεύρεση δίκαιων λύσεων σε χρονίζοντα προβλήματα, κάνοντας ειδική αναφορά τόσο στο Κυπριακό, για το οποίο κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να δώσει μια βιώσιμη και μόνιμη λύση, όσο και για το Μεσανατολικό, για το οποίο επανέλαβε τη θέση για τη δημιουργία δύο κρατών. Τα παραπάνω, όπως παραδέχθηκε, απαιτούν την ενεργό εμπλοκή των ΗΠΑ και της Ευρώπης. «Δεν μπορούν να λείπουν οι πιο ισχυρές δυνάμεις του κόσμου […] όχι με όρους αποικιοκρατικής εποχής, αλλά με ρεαλισμό και γνώση», πρόσθεσε χαρακτηριστικά. 

Όσον αφορά στη στάση της Ελλάδας, ο κ. Τασούλας επεσήμανε την ανάγκη να «συμπληρώσουμε την πολιτική μας με νέα εργαλεία», τα οποία θα έχουν ως στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της άμυνας, την εμβάθυνση των συμμαχιών και τη διασφάλιση ενός διακριτού και ενεργού ρόλου στην υπό διαμόρφωση αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ευρώπη. Προς αυτήν την κατεύθυνση, συμπλήρωσε, απαιτείται μια διπλωματία ενεργητική, προληπτική και διορατική, η οποία θα έχει την ικανότητα να ενεργεί σε ένα περιβάλλον αστάθειας, αλλαγών και κρίσεων.

Ειδική αναφορά έκανε στο ζήτημα της άμυνας, ξεκαθαρίζοντας ότι η χώρα μας βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με αρκετούς Ευρωπαίους εταίρους. «Η ευαίσθητη γεωπολιτική θέση και η απειλή από τον τουρκικό αναθεωρητισμό δεν της επέτρεψαν να ησυχάσει ποτέ, δεν της επέτρεψαν  να ωφεληθεί από το μέρισμα της ειρήνης». Γι’ αυτό τον λόγο, συνέχισε,  η άμυνα δεν εγκαταλείφθηκε ούτε την περίοδο της οικονομικής κρίσης. «Η εθνική ασφάλεια είναι πρώτο μέλημα κάθε κυβέρνησης. Την τελευταία 5ετία έχουν ενισχυθεί εντυπωσιακά οι επενδύσεις στην ασφάλεια […] Δεν υπάρχει δίλημμα επανεξοπλισμού, γιατί η χώρα διατηρεί στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο το αξιόμαχο των ενόπλων δυνάμεων», υπογράμμισε.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκθείασε την αταλάντευτη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας, εξαίροντας τη συμμαχία με τις ΗΠΑ, η οποία «δυναμώνει συνεχώς και ποικιλοτρόπως». Μάλιστα, επικαλέστηκε ως παράδειγμα τόσο τις συμφωνίες στο ενεργειακό πεδίο, οι οποίες καθιστούν την Ελλάδα σημείο αναφοράς για την ενεργειακή ασφάλεια, όσο και τις συμφωνίες για τους υδρογονάνθρακες. Όσον αφορά στη συνεργασία με τη Γαλλία, υπενθύμισε ότι σε λίγες ημέρες αναμένεται η παραλαβή της φρεγάτας «Κίμων», ενώ στη συνέχεια αναφέρθηκε στις στρατηγικές σχέσεις με το Ισραήλ, για τις οποίες έχουν εργαστεί διαδοχικές κυβερνήσεις, αλλά και στις στενές σχέσεις με την Αίγυπτο, οι οποίες έχουν συμβάλλει στην ευρύτερη σταθερότητα. 

Ολοκληρώνοντας την τοποθέτησή του, επεσήμανε ότι η Ελλάδα συνεχίζει να ενισχύει τα διπλωματικά ερείσματα και να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις, παραμένοντας σταθερή στις επιλογές της: προσήλωση στο διεθνές δίκαιο, αξιοποίηση ενεργειακών και οικονομικών δυνατοτήτων για την ενίσχυση της πολυμερούς συνεργασίας, στήριξη των λύσεων που προάγουν την ειρήνη και την ευημερία, μακριά από εθνικιστικούς ηγεμονισμούς, θρησκευτική μισαλλοδοξία και στείρους ανταγωνισμούς.

Τις εργασίες του διήμερου συνεδρίου άνοιξε λίγο νωρίτερα ο Συμεών Γ. Τσομώκος, Πρόεδρος και Ιδρυτής του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, ο οποίος αναγνώρισε ότι η Ανατολική Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή βρίσκονται στο μεταίχμιο μεγάλων προκλήσεων και σημαντικών ευκαιριών. «Σ’ ένα περιβάλλον που οι ισορροπίες κινούνται με μεγάλη ταχύτητα, ο διάλογος δεν ήταν ποτέ πιο σημαντικός», συμπλήρωσε, προτού υπογραμμίσει ότι ενώ οι καιροί αλλάζουν, αυτό που μένει σταθερό είναι «η ευθύνη όλων μας να προστατεύσουμε την περιοχή από τις τρικυμίες». «Η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι απούσα […], πρέπει να είναι πρωταγωνίστρια, καθώς παραμένει βασικό σημείο αναφοράς στη συζήτηση για την περιοχή μας», κατέληξε. 

Από την πλευρά του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων, ο Πρόεδρος, Αθανάσιος Πλατιάς, ανέφερε ότι θέλουμε να καταστήσουμε την Ελλάδα κέντρο διαλόγου για ζητήματα περιφερειακής, διεθνής και παγκόσμιας ασφάλειας. «Η Ανατολική Μεσόγειος είναι μία από τις πιο επικίνδυνες περιοχές του πλανήτη, είναι πυριτιδαποθήκη», εξήγησε, μεταξύ άλλων, κάνοντας λόγο για μια σύγκρουση συμφερόντων σε τρία διαφορετικά επίπεδα: Ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα, ανάμεσα στις περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος κ.α., αλλά και ανάμεσα σε μη κρατικούς δρώντες, όπως η Χαμάς, οι Χούθι κ.α.

Τέλος, ο Γιάννης Πρετεντέρης, Εκδότης της εφημερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ, αφού συμφώνησε ότι «η Ανατολική Μεσόγειος αλλάζει, χωρίς να έχουμε την ευχέρεια να μελετήσουμε, να αφομοιώσουμε και να συνειδητοποιήσουμε τις αλλαγές», σχολίασε ότι σ’ αυτήν την περιοχή ενίοτε η σύγκρουση λειτουργεί και ως άξονας σύγκλισης. Επιπλέον, εξέφρασε την απογοήτευση για την «αδυναμία της Ευρώπης να παίξει έναν γεωπολιτικό και στρατηγικό ρόλο», την ίδια στιγμή που οι ΗΠΑ βρίσκονται υπό νέα διοίκηση και προς το παρόν ψάχνουν τα βήματά τους.